พิษร้ายแมงกระพรุนกล่องอาจถึงชีวิต

พิษร้ายแมงกระพรุนกล่องอาจถึงชีวิต

แมงกระพรุนกล่อง (Box Jelly Fish) หรือต่อทะเล (Sea wasp) เป็นแมงกระพรุนที่มีรายงานว่าทำให้เสียชีวิตได้บ่อยกว่าเมื่อเปรียบเทียบกับแมงกระพรุนชนิดอื่น ๆ โดยในประเทศไทย สามารถพบแมงกระพรุนกล่องที่มีพิษร้ายแรงได้เกือบทุกจังหวดชายทะเล ทั้งฝั่งอ่าวไทย และฝั่งอันดามัน

ลักษณะ

แมงกระพรุนกล่อง เป็นสัตว์ที่ไม่มีกระดูกสันหลัง มีลักษณะโปร่งใส หรือมีสีฟ้าอ่อน น้ำตาลอ่อน ชมพู หรือไม่มีสี จึงทำให้สังเกตได้ยากเวลาอยู่ในน้ำ รูปร่างคล้ายลูกบาศก์ คล้ายร่ม หรือระฆังคว่ำ มีขนาดแตกต่างกันออกไป แต่ละมุมของสี่เหลี่ยมจะมีขายื่นออกมาก่อนจะแตกเป็นหนวด อาจมีหนวดมากถึง 15 เส้น แต่ละเส้นยาวได้ถึง 3 เมตร หนวดสามารถยืดออกไปได้ไกลเพื่อปล่อยกะเปาะซึ่งมีเข็มพิษ ออกมาจับกินปลาและสัตว์น้ำขนาดเล็กเป็นอาหาร แมงกระพรุนยิ่งมีขนาดตัวที่ใหญ่ จะยิ่งมีพิษมาก เพราะมีจำนวนของกะเปาะที่ภายในมีสารพิษบรรจุอยู่จำนวนมากกว่า มีดวงตาเกาะกลุ่มกัน 4 กลุ่ม ว่ายน้ำได้เร็ว และสามารถเคลื่อนที่แบบพุ่งตัวขึ้นสู่บนผิวน้ำได้อย่างรวดเร็วถึง 5 ฟุต ต่อวินาที

แมงกระพรุนกล่อง จำแนกได้เป็น 2 กลุ่มใหญ่

1.ชนิดมีหนวดหลายเส้น – มีหนวดแบบแตกแขนงอาจมีได้มากถึง 60 เส้น มีถุงกระเพาะอาหาร มักพบบริเวณชายฝั่งทะเลน้ำตื้นระดับเอวหรือระดับเข่า ในบริเวณที่เป็นอ่าวและพื้นทะเลเป็นทราย ไม่มีแนวปะการังหรือแนวหิน โดยเฉพาะบริเวณหาดทรายใกล้ป่าชายเลนและปากแม่น้ำ พบได้ทุกฤดูแต่มักพบบ่อยในช่วงเดือนที่มีอากาศอบอุ่น ตั้งแต่เดือนพฤศจิกายนย-เดือนเมษายน โดยเฉพาะหลังฝนตกและลมแรง พิษจากแมงกระพรุนกล่องบางชนิดในกลุ่มนี้ ทำให้บริเวณที่ได้รับพิษมีอาการปวดอย่างรุนแรง ซึ่งอาการปวดนี้จะหายภายใน 4-12 ชั่วโมง และปรากฎเป็นรอยไหม้ ในรายที่มีอาการรุนแรงสามารถทำให้ผิวหนังบริเวณที่ได้รับพิษตาย และในกรณีได้รับพิษเป็นจำนวนมากอาจมีอาการสับานหรือหมดความรู้สึก ก่อนที่จะนำไปสู่ระยะโคม่าและเสียชีวิตซึ่งในรายที่เสียชีวิตนั้นส่วนใหญ่เกิดจากสาเหตุระบบหัวใจหรือระบบหายใจล้มเหลว

2.ชนิดมีหนวดเส้นเดียว – หนวดแต่ละเส้นไม่มีการแตกแขนง ส่วนใหญ่ไม่มีถุงกระเพาะอาหาร พบได้ทุกฤดู ทุกพื้นที่ และทุกสภาวะอากาศ ส่วนใหญ่พบตามชายหาด แนวหินโสโครก ตามเกาะหรือบริเวณทะเลเปิด เช่น ไทย ออสเตรเลีย ญี่ปุ่น ฮาวาย แคริบเบียน ตาฮิติ อินเดียและทางตอนเหนือของอังกฤษ โดยเฉพาะในช่วงที่มีลมอ่อน ๆ พัดเข้าหาฝั่ง ในเดือนที่มีอากาศค่อนข้างร้อน แมงกระพรุนหลายชนิดในกลุ่มนี้มีพิษและทำให้เกิดอาการอิรูคันจิ (Irukandji syndrome) บริเวณที่ได้รับพิษจะมีอาการปวดอย่างรุนแรง แต่อาจไม่ปรากฏรอยไหม้ ในช่วงแรกอาจมีอาการเพียงเล็กน้อย และรุนแรงขึ้นหลังจากนั้นประมาณ 5 – 40 นาที อาการที่พบ ได้แก่ ปวดศีรษะ ปวดหลัง ปวดท้อง คลื่นไส้ อาเจียน เหงื่อออก หายใจลำบาก ไอ เป็นตะคริว กล้ามเนื้อหดเกร็ง ความดันโลหิตสูง และหัวใจเต้นเร็วผิดปกติแต่มักไม่ทำให้เสียชีวิต เพียงแต่ทำให้รู้สึกอึดอัด ไม่สบาย ซึ่งอาจเป็นเหตุให้จมน้ำได้ง่ายขึ้น

การวินิจฉัยการบาดเจ็บจากแมงกระพรุนพิษ

เนื่องจากการจับตัวแมงกะพรุนที่เป็นสาเหตุนั้นค่อนข้างยาก ทำให้การจำแนกชนิดของแมงกระพรุนที่เป็นเหตุของการบาดเจ็บส่วนใหญ่ไม่สามารถทำได้ ดังนั้นการวินิจฉัยจึงต้องอาศัยประวัติ ข้อมูลพื้นที่ อาการและลักษณะอาการแสดงเป็นหลัก

อาการเมื่อถูกพิษแมงกระพรุนกล่อง

ผู้ป่วยที่เข้าข่ายว่าเกิดจากแมงกระพรุนกล่องชนิดมีหนวดหลายเส้น

  • มีอาการหลังสัมผัสหนวดทันที
  • ผื่นแดงเป็นเส้น ๆ ขดวนไปมาคล้ายสายแมงกระพรุน กรณีที่โดนมากจะเห็นเป็นรอยไหม้
  • เจ็บปวด ส่วนที่สัมผัสแมงกระพรุน ผู้ป่วยมักจะปวดรุนแรงอย่างที่ไม่เคยเป็นมาก่อน
  • หมดสติ หยุดหายใจ

ผู้ป่วยที่เข้าข่ายว่าเกิดจากแมงกระพรุนกล่องชนิดมีหนวดเส้นเดียว

  • มีอาการภายใน 5 – 40 นาที หลังสัมผัสหนวด
  • อาจไม่มีรอยแผลให้เห็นได้ ถ้ามีจะเห็นเป็นลายนูนแดงหรือรอยไหม้แต่รอยสายจะจำนวนไม่มากเท่าแมงกระพรุนชนิดหลายสาย
  • ปวด คัน บริเวณแผล ร่วมกับอาการอื่นๆ เช่น ปวดเมื่อกล้ามเนื้อทั่วร่างกาย ปวดข้อ คลื่นไส้ อาเจียน หายใจลำบาก แน่นหน้าอก ใจสั่น เหงื่อแตก กระสับกระส่าย ในรายที่รุนแรงอาจเกิดอาการหมดสติ หัวใจล้มเหลวได้

วิธีการปฐมพยาบาลที่สัมผัสแมงกระพรุนกล่อง

1.นำผู้บาดเจ็บขึ้นจากน้ำ และต้องคำนึงว่าผู้ช่วยเหลือจะต้องปลอดภัยจากแมงพระพรุน

2.ตัดเสื้อผ้าออก เพื่อลดบริเวณที่สัมผัสพิษ

3.เรียกให้คนช่วยและเรียกรถพยาบาล

4.ถ้าผู้บาดเจ็บหมดสติ ไม่หายใจ หรือไม่มีชีพจร ให้ทำการช่วยฟื้นคืนชีพตามหลัก CPR ทันที

5.แนะนำให้ผู้บาดเจ็บอยู่นิ่งๆ ระวังและป้องกันไม่ให้ผู้อื่นสัมผัส หรือขัดถู บริเวณที่สัมผัสสายหนวดแมงกระพรุน

6.บริเวณที่สัมผัสถูกแมงกระพรุนให้ราดน้ำส้มสายชูที่ใช้กันตามครัวเรือน (ความเข้มข้น ร้อยละ 4-6) ต่อเนื่องอย่างน้อย 30 วินาที ซึ่งน้ำส้มสายชูจะหยุดยั้งไม่ให้กะเปาะพิษยิงเข็มพิษจึงไม่ได้ลดอาการปวดแต่ป้องกันไม่ให้ผู้บาดเจ็บได้รับพิษเพิ่มมากขึ้น ในกรณีที่ไม่มีน้ำส้มสายชูในบริเวณนั้น ให้ใช้น้ำทะเลแทน แต่ประสิทธิภาพจะไม่ดีเท่ากับน้ำส้มสายชู

7.ไม่ควรใช้น้ำเปล่า น้ำอัดลม น้ำรสเปรี้ยว หรือน้ำปัสสาวะ เนื่องจากจะกระตุ้นพิษมากขึ้น

8.ให้ใช้อุปกรณ์คีบเอาหนวดแมงกระพรุนและเยื่อเมือกที่ติดตามตัวผู้บาดเจ็บออกภายหลังจากราดด้วยน้ำส้มสายชูแล้ว โดยไม่ใช้มือสัมผัสโดยตรง

9.ใช้น้ำแข็งประคบบริเวณที่ได้รับบาดเจ็บ เพื่อบรรเทาอาการเจ็บปวดเบื้องต้น

10.หากสัมผัสถูกตา ให้ล้างตาด้วยน้ำเกลืออย่างต่อเนื่อง 15-30 นาที และหากมีอาการปวดตาสู้แสงไม่ได้หรือมองเห็นภ่พไม่ชัด ควรรีบไปพบแพทย์

Bactocel 5001  ผลิตภัณฑ์ชีวภาพกำจัดของเสียและรักษาสภาพน้ำในบ่อปลา
แบคโตเซล 5001 คือ กลุ่มของแบคทีเรียที่มีประโยชน์ ช่วยย่อยทำลายเศษอาหารสารแขวนลอย ทั้งที่ละลายน้ำ และไม่ละลายน้ำให้สลายตัวหมดไป ตู้ปลาจะสะอาดไม่มีตะไคร่น้ำจับ สำหรับบ่อปลาจะไม่มีเน่าที่ก้นบ่อ นอกจากนั้นยังสามารถใช้ได้กับสัตว์น้ำอื่นๆ เช่น กบ,ตะพาบน้ำ, กุ้งก้ามกราม,กุ้งกุลาดำ และจระเข้ เป็นต้น

คุณสมบัติ
1.      ลดการเปลี่ยนถ่ายน้ำ
2.     รักษาความสดใสของน้ำในตู้ปลา
3.     กำจัดแอมโมเนียและไนไตร์
4.     ป้องกันโรคที่เกิดกับปลา
5.     ปลอดภัยกับคนและสัตว์เลี้ยงทุกชนิด

วิธีการใช้ 
วิธีการใช้งานสำหรับบ่อปลาขนาดเล็ก (ตู้ปลา/ อ่างปลา)
ใช้ Bactocel 5001 ในอัตรา 10 CC+ 400 ML
หากน้ำกำลังเสีย ให้ใส่ติดต่อกันทุกวัน จนกว่าน้ำจะใสสะอาด

บ่อขนาดกลาง 1 – 4 ไร่
ใช้ Bactocel 5001 ในอัตรา 200 -300 cc

  • บ่อปลาคราฟ ไม่เกิน 7 เมตร โดยประมาณ โดยใส่ทุกๆ 7 วัน
  • บ่อปลาทั่วไป (บ่อดิน) ใช้ 300 CC เทลงบ่อไม่เกิน 1 ไร่

*ขึ้นอยู่กับสภาพน้ำและปริมาณปลา

บ่อขนาดใหญ่ 5- 20 ไร่
ใช้ Bactocel 5001 อัตรา 350-500 Ccต่อบ่อ 1 ไร่ โดยใส่ทุก ๆ 10 วัน
(ถ้าน้ำเสียมากๆหรือต้องการเร่งด่วน ใส่ 5 วันครั้ง)

  • อัตรา 500-1000 Cc ต่อบ่อ 1ไร่ขึ้นไป

(ถ้าน้ำเสียมากๆหรือต้องการเร่งด่วน ใส่ 4 วันครั้ง)
** หากบ่อมีขนาดกว้างมากและน้ำเน่าเสียหนัก เช่นสระวัด บ่อน้ำขนาดใหญ่ ต้องใช้ปริมาณ 12 ขวด
ขึ้นไปจึงจะเห็นผลที่ชัดเจนขึ้นภายใน 30 วัน

คำเตือน ไม่ควรใช้กับยาฆ่าเชื้อยา)ฏิชีวนะ และสารเคมีทุกชนิดหากจำเป็นต้องใช้ยาและสารเคมีดังกล่าว ควรใช้ แบคโตเซล 5001  หลังจากใช้ยาและสารเคมี 3-5 วัน

ขนาดบรรจุ ; 300cc/1000cc/5000cc

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *